De eerste Exchange Traded Funds (ETF's) werden in de jaren negentig gebruikt om de rendementen van onder andere Amerikaanse effectenbeurzen te volgen (zoals de S&P 500 Index). Sindsdien zijn zij uitgegroeid tot een wereldwijde branche waarin USD 2,67 biljoen1 omgaat en alle belangrijke regio's en beleggingscategorieën zijn vertegenwoordigd. De huidige generatie beleggers gebruikt ETF's om posities in te nemen in uiteenlopende indices voor aandelen, obligaties en andere activa.
ETF's worden op de beurs verhandeld, waarbij de marktprijs wordt bepaald door de waarde van de posities van het fonds, alsmede door vraag en aanbod van het ETF op de markt. Hoewel de aandelenkoers grotendeels wordt bepaald door de onderliggende waarde van de portefeuille (wat we nettovermogenswaarde of Net Asset Value (NAV) noemen), kan het zijn dat deze op enig moment hiervan afwijkt, vooral tijdens perioden van grote marktvolatiliteit. De marktprijs is niet gelijk aan de NAV van een ETF, oftewel de officiële waarde van het ETF op basis van de slotkoersen van de onderliggende effecten, die dagelijks wordt vastgesteld. De NAV wordt gebruikt om de performance van een ETF te meten.
In deze toelichting gaan wij nader in op de marktprijs en NAV van ETF's, alsmede het toepassingsbereik ervan.
Wat is de Net Asset Value (NAV) of nettovermogenswaarde van een ETF?
De NAV van een ETF vertegenwoordigt de waarde van alle effecten waarin het ETF een positie aanhoudt – zoals aandelen of obligaties en cash, verminderd met eventuele passiva zoals de Total Expense Ratio (TER) en gedeeld door het aantal uitstaande aandelen. De NAV wordt meestal uitgedrukt als de waarde per aandeel. De officiële NAV van een ETF wordt dagelijks berekend op basis van de meest recente slotkoersen van de onderliggende effecten.
Als de onderliggende effecten in verschillende tijdzones worden verhandeld, kan het tijdstip van deze slotkoersen meerdere uren uit elkaar lopen. Het kan zijn dat sommige posities van een ETF worden verhandeld op beurzen in andere tijdzones, bijvoorbeeld de VS of Azië.
Wat is de marktprijs van een ETF?
De marktprijs van een ETF is de koers waartegen beleggers een ETF op een beurs kunnen kopen of verkopen. Afhankelijk van de vraag naar en aanbod van het ETF kan deze koers op enig moment afwijken van de NAV van het ETF. De koers wordt doorgaans uitgedrukt als een biedkoers (de prijs die een koper bereid is te betalen voor een effect) en een laatkoers (de prijs die een verkoper bereid is te accepteren voor een effect).
Waar wordt de NAV van een ETF voor gebruikt?
De NAV van een ETF is gebaseerd op de slotkoersen van de onderliggende effecten. Voor het inschatten van de performance van een ETF ten opzichte van de index die deze ETF volgt, moeten dus de NAV van het ETF en de slotkoers van de index worden gebruikt.
Als de koers van een ETF een weerspiegeling is van de marktprijs van de onderliggende effecten, hoe kan deze dan afwijken van de NAV?
De koers van een ETF weerspiegelt de waarde van de onderliggende effecten van het ETF gedurende de dag (of wat beleggers verwachten dat deze waarde is als de betreffende markten zijn gesloten). Voorbeeld: een in Ierland gevestigde ETF met een positie in Japanse aandelen wordt verhandeld op de London Stock Exchange, omdat deze beurs open is. Het ETF bevat echter aandelen die staan genoteerd en worden verhandeld op buitenlandse beurzen die op dat moment zijn gesloten. Bovendien is de koers afhankelijk van de vraag naar en aanbod van het ETF op de markt. Hierdoor kan de koers van een ETF afwijken van diens NAV.
Wat is een agio of disagio van een ETF?
Een ETF doet een agio wanneer de koers boven diens NAV ligt. Een ETF doet een disagio wanneer de koers onder diens NAV ligt. Agio en disagio zijn voor de meeste ETF's doorgaans verwaarloosbaar. In perioden van hoge volatiliteit kunnen ze echter flink oplopen.
1 Bron: BlackRock, stand per oktober 2014.